• Station-vijzelgracht-banner-2

Station Vijzelgracht

Marjan Laapers, ‘Ramses Shaffy, Levenslijnen’, 2016

Vijzelgracht | Straat

Dagelijks maken er zo’n 40.000 passagiers gebruik van Station Vijzelgracht. Het station biedt toeristen, cultuurliefhebbers en omwonenden toegang tot de bijzondere architectuur en stedenbouw van de grachtengordel, het museumplein, stadsarchief De Bazel en de galeries aan de Lijnbaansgracht.

In het rijke culturele verleden en heden dat de omgeving weerspiegelt, spelen de ondernemende en artistieke bewoners van Amsterdam een belangrijke rol. Het zijn de bouwers, architecten, kunstenaars en artiesten die de stad kleur geven en al dan niet tastbaar hebben bijgedragen aan het Amsterdam van nu. Een ode aan het grote in het kleine is hier op zijn plaats: de stad bekeken vanuit het perspectief van de individu, de straat.

qkunst-noord-zuidlijn-metrostation-station-vijzelgracht-800

Kunstwerk tijdens een van de testopstellingen | Foto: Ge Dubbelman

Ramses Shaffy Art Project

Een van die bewoners was acteur en chansonnier Ramses Shaffy (1933-2009), geboren in Parijs uit een Egyptische diplomaat en een Poolse gravin, en symbool van de roerige jaren 1960 en ‘70. Het initiatief om Shaffy centraal te stellen in Station Vijzelgracht kwam van Nigaio Wijnen en Rob Jansma, bewonderaars van Shaffy, en was geïnspireerd op Station Jacques Brel in Brussel. Het initiatief van Wijnen en Jansma kreeg vorm in het Ramses Shaffy Art Project.

Kunstenaars konden zich aanmelden door een schets in te zenden voor een vastgestelde locatie: een glazen wand van 24 bij 13 meter boven de roltrap. Een wand waar je als reiziger vrij lang zicht op hebt: de roltrap is de langste van de Benelux. Onderdeel van de opdracht: plaats de betekenis van Shaffy in een bredere context.

Koerswijziging

Marjan Laaper (Rotterdam, NL, 1971) won de wedstrijd en mocht haar ontwerp uitwerken. Laaper verdiepte zich in Shaffy door zijn biografie te bestuderen en raakte geïntrigeerd door zijn levensloop, beïnvloed door toevallige ontmoetingen met bijzondere wendingen tot gevolg. Ze besloot 28 van deze invloedrijke mensen in kaart te brengen – zijn ouders, partners, collega’s, vrienden.

Van elk van hen maakte ze een levenslijn met belangrijke momenten in relatie tot het leven van Shaffy. De levenslijnen vormen samen een portret van Shaffy, dat zich in allerlei verschillende en soms abstracte sequenties opbouwt. De lijnen en knooppunten lijken op lijnen in een metronetwerk. En heeft een bredere betekenis dan Shaffy alleen: het nodigt de reiziger uit zich af te vragen wie in zijn of haar leven een belangrijke rol speelt of heeft gespeeld, wie een wending of koerswijziging heeft veroorzaakt.

LED-lijnen

Laaper werkte eerder veelal met videoprojectie. Ze realiseerde zich al gauw dat video voor deze specifieke locatie geen optie was vanwege de te beperkte duurzaamheid. Ze zocht daarom naar een alternatieve vorm, waarbij ze zowel aan haar eigen artistieke standaard kon voldoen als aan de (veiligheids-)technische standaarden die de stationsomgeving stelde.

De keuze viel op LED-lijnen, geplaatst in speciaal vervaardigde bakken achter de glazen wand. De glaspanelen werden voorzien van een licht blokkerende laag die de levenslijnen en knooppunten volgde, zodat de LED-lijnen haarscherp zichtbaar worden aan de voorzijde. Na de installatie volgde de programmering van alle individuele lijnen op kleur, helderheid en de snelheid waarmee ze oplichten. In totaal zijn er 39 sequenties geprogrammeerd. Deze worden ‘random’ afgespeeld, waardoor de reiziger ook bij intensief gebruik van het station telkens andere combinaties treft. Het portret van Shaffy komt een aantal keer per uur in beeld.

Vijzelgracht-2-1

Inspiratiebronnen van Laaper uit haar schetsontwerp | Beeld: Marjan Laaper

Ruimte voor kunst in het metrostation

Voor de videoserie ‘Ruimt voor kunst’ gingen we op bezoek bij diverse projecten en leden van de community van QKunst. Zo spraken we met Marjan Laaper over het belangrijk van kunst in het metrostation.

Over Marjan

Marjan Laaper studeerde aan de Willem de Kooning Academie en aan de Rijksakademie Amsterdam en volgde residencies in de Verenigde Staten, Japan, China en IJsland. In haar videowerk en -installaties spelen de levensloop van de mens en cycli in de natuur een belangrijke rol.

Over het kunstwerk

Titel: ‘Ramses Shaffy, Levenslijnen’ | Opening: 8 december 2016 | Materiaal: Led-lijnen achter met een licht blokkerende laag beplakt glas, circa 24 x 13 meter.